Sociaal nieuws – Nuttige herinnering betreffende klokkenluiders
Wat is een klokkenluider ?
In de private sector, de klokkenluider is iemand (werknemer, zelfstandige, werknemer van een andere onderneming enz.) die een inbreuk van bepaalde wettelijke regels meldt (overheidsopdrachten, witwassen, product- en vervoerveiligheid, milieu enz.). Deze zaken worden gereguleerd op Europees niveau.
De Belgische wet voorziet drie kanalen voor deze melding : intern, extern en een openbaarmaking.
Is een intern kanaal verplicht?
Behalve uitzondering, zijn alleen maar bedrijven die meer dan 50 medewerkers hebben verplicht om een intern kanaal te gebruiken. Wanneer bedrijven meer dan 250 medewerkers hebben, is de mogelijkheid om anoniem meldingen te maken gegarandeerd.
Deze kanalen moeten aan een aantal wettelijke eisen voldoen. Daarvoor verwijzen we naar een eerder Infobulletin.
De naleving van de bovenstaande drempels wordt beoordeeld op het niveau van de “juridische entiteit” en moet eenmaal per jaar opnieuw worden beoordeeld.
Gebruik van andere kanalen?
Zelfs als een intern kanaal bestaat, is de klokkenluider niet wettelijk verplicht om deze te gebruiken. Hij kan de keuze maken om een extern kanaal te gebruiken.
In de private sector hangt dit kanaal van de aard van de inbreuk af. In het algemeen, wanneer de melding en de inbreuk in de beroepssector vermeld staat, kan de melding bij de federaalombudsman gemaakt worden (anoniem of niet).
Anderzijds wordt de openbaarmaking alleen maar toegelaten wanneer:
- Een interne/extern melding werd gemaakt, maar zonder passende actie binnen de gestelde termijn; OF
- De klokkenluider heeft gegronde redenen om aan te nemen dat de inbreuk een gevaar kan zijn voor het algemeen belang en er een risico is op represailles in geval van een interne/externe melding.
Wanneer een werkgever is verplicht om een intern kanaal te hebben, moet hij duidelijke informatie aan zijn medewerkers geven over externe melding. Deze informatie wordt door een Policy of een interne communicatie gegeven.
Daarvoor heeft het Federal Mensenrechteninstituut onlangs een gids voor klokkenluiders gepubliceerd.
Bescherming en sancties?
Onder bepaalde voorwaarden geniet klokkenluider (door interne/externe melding of openbaarmaking) bescherming tegen (dreiging van) represailles. De represailles omvatten: disciplinaire sanctie, weigering van promotie/verhoging, verplaatsing of verandering van functie, ontslag enz.
Het feit dat de melding onjuist of ongegrond was heeft geen invloed op deze bescherming.
Inbreuk van dit verbod kan leiden tot sancties voor de werkgever:
- Gevangenisstraf van zes maanden tot drie jaar en/of een boete van 600 tot 6.000 EUR.
- Betaling van een forfaitaire vergoeding van 18 tot 26 weken brutoloon aan de klokkenluider.
Bovendien zijn de werkgevers die geen intern kanaal opzetten strafbaar met een sanctie van niveau 4 (strafrechtelijke boete van 4.800 tot 56.000 EUR of administratieve boete van 2.400 tot 28.000 EUR).